Λαλάδες! Οι άγριες τουλίπες της Χίου

Μπορεί να βιώνουμε πρωτόγνωρες καταστάσεις αλλά μπήκε η Άνοιξη και όλων η διάθεση άλλαξε προς το καλύτερο με τη σκέψη πολύχρωμων λουλουδιών και του πράσινου της εξοχής.

Το χρώμα που θα κυριαρχήσει τις επόμενες εβδομάδες στη φύση της Χίου είναι το κόκκινο καθώς σε λίγες μέρες οι ελαιώνες οι αμυγδαλεώνες και οι αγροί θα πλημμυρίσουν με τις τουλίπες που οι Χιώτες ονομάζουν λαλάδες. Με άνθη που βαστούν μονάχα 7-10 μέρες αυτό το κόκκινο χαλί στρώνει το νησί για να υποδεχθεί την άνοιξη…

Πρόκειται για τέσσερα είδη τουλίπας (toulipa aegenensis, toulipa udulatifolia, toulipa clousiana, toulipa praecox), τα τρία από τα οποία φύονται αποκλειστικά στη Χίο και κυρίως στο κεντρικό και νοτιοανατολικό τμήμα του νησιού.

Πήραν το όνομα λαλάδες από το lale, την περσική ονομασία της τουλίπας που πέρασε μέσω των τουρκικών στη χιακή διάλεκτο. Οι Οθωμανοί είχαν περί πολλού την τουλίπα, την έκαναν μάλιστα σύμβολο της Αυτοκρατορίας τους. Λέγεται ότι στο “Χίλιες και Μια Νύχτες”, ο Σουλτάνος έριχνε μια κόκκινη τουλίπα μπρος στα πόδια της εκλεκτής του χανούμισας. Ακόμη και στις μέρες μας η “Χρυσή Τουλίπα” αποτελεί το πρώτο βραβείο στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ της Κωνσταντινούπολης.

Πούθε βρέθηκαν οι τουλίπες στη Χίο; Λέγεται πως έφτασαν στη Μικρά Ασία κατά τους βυζαντινούς χρόνους και από εκεί «πέρασαν» απέναντι στο νησί. Στη συνέχεια εξαπλώθηκαν, μέσω της Μεσογείου, σε ολόκληρη την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.

Ήταν ο Κάρολος Κλούσιος, ένας διάσημος βοτανολόγος του 16ου αιώνα, ο οποίος τις καλλιέργησε στο κλίμα των Κάτω Χωρών για φαρμακευτικούς σκοπούς, με αποτέλεσμα να ταυτιστεί τελικά το φυτό με τις Κάτω Χώρες.

Οι λαλάδες είναι ένας πολύτιμος θησαυρός της χιώτικης φύσης. Η ταινία του Δήμου Αβδελιώδη, «Η εαρινή σύναξις των αγροφυλάκων» είναι εμπνευσμένη από αυτές.

«Πολλές φορές κατεβαίνω τον Μάρτιο στη Χίο μόνο και μόνο για να συναντήσω τα αγαπημένα μου λουλούδια. Είναι εξαιρετικά ωραία και γοητευτικά γιατί δεν ανθίζουν πολύ διάστημα, μόλις δέκα μέρες, αν τα προλάβεις. Αυτό αφήνει μια αίσθηση σαγήνης που προλαβαίνεις να το ολοκληρώσεις, να το δεις, να το χορτάσεις και έτσι μου έχει μείνει μια εικόνα πολύ έντονη, και το άρωμα παρόλο που δε μυρίζει πολύ ωραία» είχε δηλώσει σε μια συνέντευξή του πριν από χρόνια ο σκηνοθέτης.

Το σκηνικό που συνθέτουν αυτά τα ντελικάτα και κομψά άνθη είναι μοναδικό και εμπνέει ποιητές, φωτογράφους, ζωγράφους και κινηματογραφιστές εδώ και χρόνια.

Δυστυχώς, κάθε χρόνο φύονται και λιγότερες λαλάδες στη Χίο. Η μαζική συλλογή και η εξόρυξη των βολβών καταστρέφει σιγά-σιγά το φυτό που δεν έχει άλλο τρόπο αναγέννησης. Κι ας προτρέπουν οι μεγάλοι άνθρωποι: «Ας τις αφήκομε στην ησυχία τως, να τις βρούνε κι οι γενιές που έρχονται»…